พื้นที่และวิธีการศึกษา พื้นที่ศึกษาครอบคลุมบริเวณที่มีการทำเกลือสินเธาว์ในปัจจุบัน 4 บริเวณ คือ บ้านหนองกก อำเภอขามทะเลสอ บ้านสำโรง อำเภอโนนไทย บ้านโพนไพล กิ่งอำเภอพระทองคำ และบ้านเสลา อำเภอโนนสูง พื้นที่ทั้งหมดประมาณ 3.1 ตารางกิโลเมตร การออกแบบการเก็บตัวอย่างจะกำหนดจุดที่บริเวณขอบคันทำนบและบริเวณที่ห่างจากคันทำนบออกไปทางด้านนอกของนาเกลืออีกประมาณ 30 -60 เมตร แล้วแต่พื้นที่โดยสังเกตจากคราบเกลือที่แพร่กระจายออกไป ทำการเก็บตัวอย่างดินจากผิวดินถึงที่ระดับลึก 15 เซนติเมตร นำมาวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการโดยการตรวจวัดค่าความนำไฟฟ้า แล้วนำผลไปจำแนกระดับความเค็มตามตารางการจัดแบ่งระดับความเค็มต่อไป
ผลการศึกษา พื้นที่บ้านหนองกก ทำการตรวจวัด 2 จุด มีค่าการนำไฟฟ้าอยู่ในช่วง 1.29-11.7 มิลลิโมห์/เซนติเมตร จัดเป็นดินไม่เค็มและดินเค็มมาก ตามลำดับ ผลการตรวจวัดพบว่ามีการรั่วซึมของน้ำเกลือออกสู่พื้นที่ข้างเคียงในระยะประมาณ 20-30 เมตร หากไม่ป้องกันจะมีการแพร่กระจายเพิ่มขึ้น บริเวณบ้านสำโรง ทำการตรวจวัด 3 จุด ระยะห่างประมาณ 50 เมตร พบค่าการนำไฟฟ้าอยู่ในช่วง 5.50-29.6 มิลลิโมห์/เซนติเมตร จัดเป็นดินเค็มปานกลางถึงดินเค็มมาก โดยพบว่ามีการรั่วซึมของน้ำเกลือเช่นกันแต่จะจำกัดในพื้นที่ลุ่มเท่านั้นที่ได้รับผลกระทบ บริเวณบ้านโพนไพล ทำการตรวจวัด 3 บริเวณ จำนวน 6 จุด ในระยะประมาณ 20 เมตรจากคันทำนบ พบค่าการนำไฟฟ้าอยู่ในช่วง 2.75-14.45 มิลลิโมห์/เซนติเมตร จัดเป็นดินเค็มน้อยถึงเค็มมาก โดยพบว่าบริเวณที่เป็นนาเกลืออยู่เดิมบริเวณใกล้คันทำนบจะมีดินเค็มจัดถัดไปความเค็มจะลดลงตามลำดับ ส่วนนาเกลือที่เกิดขึ้นใหม่จะมีคันทำนบค่อนข้างแข็งแรง ความเค็มบริเวณใกล้คันทำนบจะน้อย และบริเวณสุดท้ายคือบ้านเสลา ทำการตรวจวัด 3 บริเวณ จำนวน 9 จุด ในระยะประมาณ 60 เมตรจากคันทำนบ พบค่าการนำไฟฟ้าอยู่ในช่วง 0.894-12.70 มิลลิโมห์/เซนติเมตร จัดเป็นดินไม่เค็มน้อยถึงเค็มมาก โดยพบว่าบริเวณใกล้คันทำนบเป็นดินเค็มจัด ถัดไปเป็นดินเค็มปานกลางถึงดินไม่เค็มตามลำดับ แสดงถึงการรั่วซึมของน้ำเค็มจากคันทำนบได้
สรุปและข้อเสนอแนะ การศึกษาในเบื้องต้นพบว่าน้ำเกลือสามารถ รั่วซึมออกสู่ภายนอกได้ แต่การแพร่กระจายไม่น่าจะไกลจากขอบพื้นที่ทำเกลือมากนัก ขึ้นอยู่กับสภาพภูมิประเทศ ในบริเวณที่มีความลาดเอียงสูงการแพร่กระจายจะไปได้ไกลขณะที่บริเวณที่ราบการแพร่กระจายจะไปไม่ไกลนัก อย่างไรก็ตามหากไม่มีการปรับปรุงระบบป้องกันการรั่วซึมของน้ำเค็ม จะทำให้ขอบเขตดินเค็มขยายตัวออกไปอย่างต่อเนื่องทำให้เกิดปัญหาตามมาอีกมากมาย การแก้ไขปัญหาในระยะเร่งด่วนคือการปรับปรุงคันทำนบให้ป้องกันการรั่วซึมของน้ำเค็มได้ โดยอาจจะใช้พลาสติกทำเป็นแกนของคันทำนบ การใช้ดินเหนียวบดอัดแน่น และการเร่งระบายน้ำเค็มลงใต้ดินก่อนสิ้นฤดูผลิตเกลือเพื่อลดการสะสมของเกลือในพื้นที่ พร้อมทั้งมีระบบตรวจสอบการรั่วซึมของน้ำเค็มไม่ให้ออกนอกพื้นที่ด้วย โดยสำนักบริหารและฟื้นฟูสิ่งแวดล้อมพร้อมที่จะสนับสนุนด้านวิชาการเพื่อให้การแก้ไขปัญหาถูกต้องตามหลักวิชาการต่อไป
ตารางแสดงการจัดแบ่งระดับความเค็มของดิน
ค่าการนำไฟฟ้า(มิลลิโมล์/เซนติเมตร) |
การจัดระดับความเค็ม |
0-2 |
ดินไม่เค็ม |
2-4 |
ดินเค็มน้อย |
4-8 |
ดินเค็มปานกลาง |
8-16 |
ดินเค็มมาก |